Socjalizacja psa trwa od pierwszych dni jego życia. Polega na budowaniu pozytywnych relacji z przedstawicielami tego samego gatunku, a następnie z ludźmi i innymi zwierzętami. Na początku o socjalizację szczenięcia dba jego mama, która uczy go prawidłowych zachowań wobec niej i rodzeństwa. Pierwsze pozytywne kontakty z człowiekiem powinien zapewnić psu hodowca. Dalszą socjalizacją z ludźmi i innymi zwierzętami zajmuje się opiekun w nowym domu. Jak przeprowadzić ją prawidłowo?
Spis treści:
- Socjalizacja psa – na czym polega?
- Socjalizacja szczenięcia
- Socjalizacja psa z innymi psami
- Socjalizacja psa z ludźmi
- Socjalizacja psa dorosłego
- Socjalizacja psa ze schroniska
Socjalizacja psa – na czym polega?
Czym jest socjalizacja psa? Jest to proces, który polega na budowaniu relacji z innymi zwierzętami i z ludźmi. Prowadzi do wykształcenia wzorców zachowań pozwalających na funkcjonowanie czworonoga w danej społeczności. Socjalizacja psa trwa w zasadzie przez całe życie, ale jej najważniejszy etap przypada na wiek szczenięcy. Prawidłowo przeprowadzony proces socjalizacji, oparty na pozytywnych doświadczeniach, wpływa na funkcjonowanie czworonoga w jego całym późniejszym życiu. Wiele problemów behawioralnych ma źródło w źle przeprowadzonej socjalizacji.
Podczas socjalizacji psa należy kierować się następującymi zasadami:
- Zapewniaj zwierzęciu możliwość doświadczenia jak największej ilości bodźców.
- Respektuj potrzebę odpoczynku psa.
- Nigdy nie rób nic na siłę, niczego nie wymuszaj.
- Chwal podopiecznego i nagradzaj za właściwe reakcje, np. podając mu smakołyki. Pamiętaj o uwzględnieniu przysmaków w codziennej puli kalorycznej. Nie powinny one stanowić więcej niż 10% dziennej dawki kalorii.
Socjalizacja szczenięcia
Socjalizacja psa rozpoczyna się od momentu narodzin. Na początku za ten proces odpowiada jego matka. Suka pokazuje szczeniętom podstawowe zachowania między przedstawicielami swojego gatunku. Wtedy właśnie rozpoczyna się socjalizacja psa z innymi psami. Szczenię uczy się na własnych błędach, np. zauważa, że brat zapiszczał, gdy został za mocno ugryziony podczas zabawy, a matka jest niezadowolona, gdy pociągnie się ją za ogon. Aby socjalizacja psa przebiegała prawidłowo, zwierzę powinno pozostać przy suce i rodzeństwie do około 8.–12. tygodnia życia. Wcześniejsze zabranie szczenięcia od matki może zaowocować złymi relacjami z innymi psami w przyszłości.
W pierwszych kilkunastu tygodniach życia pies jest szczególnie podatny na przyswajanie wiedzy i socjalizację. Kluczową rolę w kształtowaniu charakteru szczenięcia odgrywa więc hodowca lub inna osoba, u której zwierzę się wychowuje. Opiekun zapoznaje szczenię z podstawowymi dźwiękami (pralki, odkurzacza, telefonu, dzwonka do drzwi) oraz z obecnością ludzi w jego otoczeniu.
Kolejny etap socjalizacji psa odbywa się w nowym domu. Od pierwszych dni opiekun przyzwyczaja szczenię do nieznanego miejsca oraz do osób i zwierząt, które w nim przebywają. Nie należy zabierać szczenięcia na spacery, dopóki nie przejdzie wszystkich szczepień, ale można zaznajomić je z samochodem i ruchem ulicznym, sąsiadami, przyjaciółmi czy listonoszem. Warto oswajać je też z głośniejszymi, codziennymi dźwiękami. Dwa tygodnie po ostatnim szczepieniu można już zabierać szczenię na spacery i rozpocząć socjalizację psa z innymi psami.
Socjalizacja psa z innymi psami
Socjalizacja psa z innymi psami powinna rozpocząć się od oswojenia go z innymi czworonogami mieszkającymi w domu. Pierwsze spotkania warto zorganizować na neutralnym terenie, jeszcze zanim nowy podopieczny trafi do naszego domu. Gdy psy będą już znały nawzajem swoje zapachy, łatwiej będzie im przywyknąć do wspólnego mieszkania. W pierwszych dniach socjalizacji psa w nowym domu należy schować wszystkie zabawki należące do rezydenta, żeby zwierzęta miały jak najmniej powodów do rywalizacji. Jedzenie podawaj psom w dwóch różnych miejscach i pilnuj, żeby jadły tylko ze swoich misek. Zwierzęta traktuj tak samo, nie faworyzuj żadnego z nich, żeby drugie nie poczuło się odrzucone.
Istotne jest też przyzwyczajenie psa do obecności innych psów na spacerach. Pamiętaj, żeby zapoznawać psa tylko z czworonogami, które znasz i wiesz, że są zdrowe, regularnie odrobaczane i szczepione przeciwko chorobom zakaźnym. Mogą być to psy, które mieszkają po sąsiedzku. Na spacerze za każdym razem, gdy odnotujemy niepożądane zachowanie u czworonoga, powinniśmy zatrzymać się, wydać odpowiednią komendę (np. „zostaw”) oraz skrócić dystans pomiędzy nim a naszą nogą.
Kompan dla naszego psa powinien być dobierany pod względem wieku, temperamentu i wielkości. Starsze psy nie zawsze są chętne do zabawy z energicznymi szczeniętami, natomiast duże podczas zabawy mogą nieświadomie zrobić krzywdę małym.
Dobrym sposobem na socjalizację z innymi psami zarówno dla młodych, jak i dorosłych osobników są specjalnie organizowane zajęcia grupowe. W takich miejscach doświadczeni behawioryści pomagają poprawić i wzmocnić relacje psa z innymi przedstawicielami jego gatunku, ale też z opiekunem oraz z innymi ludźmi.
Socjalizacja psa z ludźmi
Pies jest zwierzęciem społecznym i potrzebuje kontaktu z człowiekiem już od pierwszych dni życia. Na początku wystarczy mu obecność i głos człowieka. Później można stopniowo przyzwyczajać psa do dotyku. Szczenię, które trafia do nowego domu, powinno być już oswojone z człowiekiem, ale nie oznacza to, że socjalizacja psa z ludźmi dobiegła końca. Warto zapoznawać go zarówno z mężczyznami, jak i z kobietami w różnym wieku, również z dziećmi.
Szczególnie ważna jest socjalizacja psa z dzieckiem. Przed pierwszym kontaktem ze szczenięciem uprzedź pociechę, żeby nie brała go na ręce, ponieważ nagła utrata kontaktu z podłożem może wystraszyć zwierzę. Głośne i gwałtowne zachowanie może także wywołać u niego lęk. Powiedz dziecku, żeby usiadło przy szczenięciu, zaproponowało smakołyk i delikatne głaskanie – tylko w takim zakresie, na jaki pozwoli zwierzę. Po kilku takich sesjach szczenię powinno w przyjemny sposób kojarzyć spotkania z dziećmi.
Dzieci często są w stanie poświęcić psu więcej uwagi niż dorośli. Kontakt czworonoga z dzieckiem może przynieść obopólne korzyści – zwierzę zyskuje kompana do zabawy, a dziecko spędza aktywnie czas. Trzeba tylko zadbać o to, aby zarówno dziecko, jak i pies pożytkowali swoją energię w konstruktywny sposób, np. na wspólnych spacerach czy nauce prostych sztuczek. Należy wcześniej wytłumaczyć dziecku, jak powinno postępować z psem, żeby go nie skrzywdzić oraz żeby nie prowokować zwierzęcia do agresywnych zachowań.
Małe dziecko powinno bawić się ze zwierzęciem wyłącznie pod kontrolą dorosłego. Starszym dzieciom można pozwolić na więcej, np. na samodzielne wyprowadzanie psa na spacery. Dla dziecka to przyjemność, dawka ruchu i nauka odpowiedzialności.
Socjalizacja psa dorosłego
W dużej mierze socjalizacja psa dorosłego odbywa się na podobnych zasadach jak socjalizacja szczenięcia, ale może okazać się trudniejsza. Przede wszystkim należy zapewnić psu maksimum komfortu psychicznego i nie można go do niczego zmuszać. Najwięcej kłopotów może przysporzyć socjalizacja z innymi psami. Najlepiej w tym przypadku sprawdzą się wspólne spacery z innymi czworonogami. Jeśli jednak pies wykazuje silny lęk lub agresywne zachowania wobec innych psów, należy zrezygnować z takich spacerów. Dorosły pies, którego historia jest nam nieznana, może mieć braki w socjalizacji z okresu szczenięcego. Przydatna w takiej sytuacji będzie pomoc behawiorysty. Doświadczony trener doradzi, jak trzeba pracować z pupilem, żeby jego relacje z innymi psami były poprawne.
Źle zsocjalizowany dorosły pies szarpie smycz, szczeka i przyjmuje pozycję obronną, gdy widzi innego psa. Błędem w takiej sytuacji jest wpadanie w panikę, odganianie intruza czy napinanie smyczy, ponieważ dodatkowo wzmacnia to strach i agresję u czworonoga. Lepszym rozwiązaniem jest wywołanie pozytywnych emocji u czworonoga, np. poczęstowanie go jego ulubionym przysmakiem, zanim zacznie wykazywać niepożądane zachowania. W ten sposób zwierzę rozwinie w sobie pozytywne skojarzenia związane z daną sytuacją.
Socjalizacja psa ze schroniska
Psy adoptowane ze schroniska często są strachliwe i mogą odczuwać lęk przed innymi czworonogami. W przypadku zwierząt, które były kiedyś bezdomne lub przebywały w złych warunkach i mają za sobą traumatyczne przeżycia, socjalizacja może okazać się trudniejsza, ale nie jest niemożliwa. Na początku taki pies może być wobec opiekuna niepewny, dlatego trzeba zacząć od zbudowania zaufania, co wymaga cierpliwości, konsekwencji i troski. Daj swojemu podopiecznemu czas, niczego nie narzucaj. Kiedy zwierzę zauważy, że z Twojej strony nic mu nie grozi, z czasem stanie się pewniejsze również w relacjach z innymi ludźmi i zwierzętami.
Podczas socjalizacji psa ze schroniska pomocne jest zachowywanie rutyny dnia. Lękliwy pies najszybciej osiągnie równowagę, gdy każdego dnia będzie robił to samo. Takie czynności, jak wychodzenie na spacery o stałych godzinach, ćwiczenie komend, czas na zabawę i odpoczynek, stałe pory karmienia, zapewnią mu poczucie bezpieczeństwa. Z czasem warto przełamywać ten schemat, proponując psu nowe rozrywki na spacerach, np. zapoznawanie się z innymi przedstawicielami jego gatunku. Dla psa podatnego na stres wybieraj łagodnych i spokojnych towarzyszy w podobnym wieku i o podobnych gabarytach. W przypadku jakichkolwiek problemów z socjalizacją czworonoga skorzystaj z pomocy behawiorysty.
