Psy dla niewidomych powinny wykazywać się konkretnymi cechami charakteru, a także przejść szkolenie, które umożliwia im realizowanie zadań właściwych dla ich roli. Nie wszystkie czworonogi są zatem zdolne do pełnienia funkcji psa przewodnika. Dowiedz się, jakie kwalifikacje powinien mieć pies dla niewidomych, czego uczą się psy przewodnicy i jakie rasy najczęściej są spotykane w tym „zawodzie”.
Spis treści:
- Pies przewodnik – w jaki sposób pomaga osobie niewidomej?
- Pies dla niewidomych – rasa
- Pies przewodnik dla niewidomych – czego jest uczony na kursie?
- Psy dla niewidomych – jak powinny z nim postępować osoby widzące?
Pies dla niewidomych – w jaki sposób pomaga osobie niewidomej?
Pies przewodnik, wchodząc w relację z człowiekiem, staje się oczami osoby niewidomej. Jego głównym zadaniem jest polepszenie komfortu życia opiekuna, a także zapewnienie mu bezpieczeństwa. Wszystkie psy dla niewidomych szkolone są, aby umieć wykonywać kilkanaście złożonych komend, między innymi takich, które nakazują zwierzęciu znalezienie wolnego miejsca w autobusie, poprowadzenie opiekuna w wybranym kierunku, znalezienie schodów, drzwi czy przejścia dla pieszych. Co ważne, doskonale wyszkolone psy przewodnicy dobrze radzą sobie nie tylko w miejscach, które znają, lecz także w zupełnie nowym otoczeniu. Podstawowym zadaniem każdego psa dla niewidomych jest omijanie przeszkód i prowadzenie do celu tak, aby opiekun dotarł tam sprawnie i bezpiecznie.
Nie oznacza to jednak, że osoba niewidoma pracująca z psem może w zupełności polegać na umiejętnościach czworonoga. Zawsze w relacji z psem należy stosować zasadę ograniczonego zaufania – jak każde zwierzę, również pies przewodnik może zachować się niecodziennie po kontakcie z nagłym bodźcem wywołującym strach czy panikę. Każdy opiekun musi doskonale znać swojego psa i być z nim w pozytywnej relacji, którą buduje się poprzez gesty, komendy i pieszczoty, a przede wszystkim zaspokajanie psich potrzeb behawioralnych. Dzięki takiej więzi jest możliwa praca psa, a także funkcjonowanie w najbliższym otoczeniu osoby której przewodnikiem jest zwierzę.
Dlatego nie tylko pies przewodnik, lecz także osoba niewidoma powinna przejść odpowiednie szkolenie, aby w pełni móc korzystać z możliwości, jakie daje posiadanie takiego pomocnika. Poza tym pies przewodnik ma również własne potrzeby behawioralne, takie jak ruch, zabawa czy pieszczoty. Osoba niewidoma powinna umożliwiać swojemu psu zaspokojenie tych potrzeb.
Pies dla niewidomych – rasa
Zadania stawiane przed psem przewodnikiem są bardzo trudne, dlatego wymagają inteligencji i konkretnych cech charakteru. Podstawowym czynnikiem, który powinien być wzięty pod uwagę w przypadku psa kandydującego na bycie przewodnikiem, jest jego zdolność do uczenia się komend i ogólna podatność na szkolenie.
Kurs dla psów przewodników wymaga od czworonoga bardzo dużego zaangażowania i zdobycia wielu złożonych umiejętności, w tym nienagannego wykonywania testów posłuszeństwa. Psy przewodnicy powinny być nastawione zarówno na pracę, jak i na budowanie trwałej relacji z człowiekiem, odznaczać się zrównoważoną psychiką oraz odpornością na stresujące bodźce. Podobnie jak psy wykorzystywane w dogoterapii, również psy dla niewidomych nie powinny też wykazywać skłonności do żadnych agresywnych zachowań.
Z powyższych względów na psy dla niewidomych szkolone są głównie przedstawiciele ras zaliczanych do grupy retrieverów, takich jak golden retriever czy labrador. Obie rasy wymieniane są zawsze jako niezwykle oddane człowiekowi, są świetnymi psami rodzinnymi, są cierpliwe i mają pogodne usposobienie. Dodatkowo uwielbiają się szkolić i wykonywać komendy. Chociaż te dwie rasy najczęściej można spotkać na kursach dla psów przewodników, nic nie stoi na przeszkodzie, aby pomocnikiem osoby niewidomej został owczarek niemiecki, border collie czy nawet pies nierasowy. Wszystko zależy od indywidualnych predyspozycji psa.
Pies przewodnik dla niewidomych – czego jest uczony na kursie?
Szkolenie dla psa kandydującego do zostania psem przewodnikiem rozpoczyna się w wieku szczenięcym. Trwa ono aż dwa lata i wymaga dużego zaangażowania zarówno ze strony czworonoga, jak i osoby, która jest jego opiekunem. Nie każde szczenię może zostać poddane szkoleniu. Na pierwszych spotkaniach weryfikowany jest poziom energii i różne cechy charakterologiczne przejawiane przez młode zwierzę. Co ważne, psy dla niewidomych nie mogą być lękliwe, dlatego, jeśli szczenię wykazuje lęki separacyjne, jest dyskwalifikowane z możliwości wzięcia udziału w szkoleniu.
Czworonogi, które mogą być przyuczane do zostania psem przewodnikiem, muszą być całkowicie zdrowe. Niektóre fundacje wymagają, aby były żywione karmą pełnoporcjową, a nie surowym mięsem (np. dietą BARF) ze względu na fakt, że tego typu dieta niesie ze sobą ryzyko zakażenia – w surowym mięsie znajduje się wiele patogenów niebezpiecznych dla zwierząt i człowieka.
Podstawowym elementem szkolenia psa przewodnika jest stopniowe przyzwyczajanie go do funkcjonowania w mieście oraz w środowisku pełnym stresujących bodźców: hałasu, zapachów i świateł. W ten sposób ogranicza się ryzyko reakcji stresowej u psa, który będzie odpowiedzialny za prowadzenie osoby niewidomej, np. wzdłuż ruchliwej ulicy. Z czasem psy uczą się komend, takich jak: „pokaż przejście”, „pokaż drzwi”, „zakręt w lewo/ prawo”, „prowadź do drzwi autobusu”, „pokaż miejsce siedzące”. Równolegle do tych zajęć pies odbywa kurs posłuszeństwa, w którego trakcie uczony jest wszystkich podstawowych komend oraz bezwarunkowego oddania człowiekowi.
To, czego uczą się psy przewodnicy, jest tylko częścią pracy, jaką należy włożyć w przygotowanie zwierzęcia do roli asystenta osoby niepełnosprawnej. Równie ważne jest to, aby opiekun odbywający szkolenie z czworonogiem również zdobył odpowiednią wiedzę i umiejętności. Musi też umieć zbudować więź ze zwierzęciem, co oczywiście nie dzieje się od razu – taka relacja rozwija się z czasem i wymaga zaangażowania od obu stron. Psy są empatycznymi stworzeniami, które szczególnie szybko akceptują ludzi o otwartym usposobieniu, mających cierpliwość i rozumiejących naturalne instynkty zwierząt.
Psy przewodnicy polecane są osobom niewidomym, prowadzącym aktywny tryb życia. Warto pamiętać, że pies przewodnik nie jest w stanie samodzielnie podejmować złożonych decyzji. Osoba niewidoma, która decyduje się na psa przewodnika, powinna być w pełni samodzielna i mieć świetną orientację przestrzenną, tak aby na bieżąco móc weryfikować kierunek, jaki obiera zwierzę. Dobrym przykładem jest to, że pies przewodnik umie co prawda rozpoznać przejście dla pieszych, ale nie potrafi odróżnić światła czerwonego od zielonego. To do osoby niewidomej należy decyzja o przejściu przez jezdnię. Osoby niewidome, zwłaszcza w pierwszych tygodniach po przekazaniu psa przewodnika, powinny intensywnie pracować nad zbudowaniem więzi ze swoim nowym przyjacielem. W ten sposób zwiększają szanse na wykorzystanie wszystkich jego umiejętności.
Psy dla niewidomych – jak powinny z nimi postępować osoby widzące?
Napotykając psa przewodnika wraz z osobą niewidomą, warto pamiętać, że zwierzę jest aktualnie w pracy. Dlatego w żadnym wypadku nie powinniśmy go zaczepiać, a tym samym dekoncentrować. Jeśli wydaje nam się, że pies akurat odpoczywa, bo np. leży pod stolikiem w kawiarni, możemy zapytać jego opiekuna, czy możliwe jest pogłaskanie czworonoga. Nigdy nie zaczepiajmy psa przewodnika, gdy ten prowadzi osobę niewidomą, szczególnie na przejściu dla pieszych czy ruchliwym chodniku.
