Skąd wiesz, że pies się boi? Chcesz wiedzieć, jak oswoić psa z kotem? A może chcesz przyzwyczaić do siebie dwa dorosłe psy, które są wobec siebie agresywne? Znajomość objawów strachu u psa pomoże Ci zidentyfikować u niego fobie i lęki, zanim się nasilą, oraz uniknąć ugryzienia. Strachliwe zwierzę potrzebuje cierpliwości i bezpiecznego miejsca. Potrzebuje również pewnego siebie i troskliwego lidera, który wie, jak mu pomóc. Dowiedz się, jak oswoić strachliwego psa.
Jak pies okazuje strach?
Strachliwe psy, tak jak ludzie, unikają sytuacji wywołujących reakcje stresowe. Zwierzęta reagują na nie, chowając się pod łóżko lub podkulając ogon, a w skrajnych wypadkach stają się agresywne.
Lękliwe psy komunikują się z ludźmi lub innymi zwierzętami głównie za pomocą mowy ciała. Wysyłają w ten sposób sygnały, że czują się zagrożone. Komunikacja niewerbalna, obejmująca postawę ciała i mimikę części twarzowej, jest bardzo ważna ze względu na utrzymanie spójności między psami. Aby uniknąć konfliktu z innym zwierzęciem, Twój pies może wysyłać sygnały uspokajające. Mają one na celu rozładowanie napięcia między dwoma osobnikami. Można do nich zaliczyć np.: odwracanie głowy lub całego ciała, oblizywanie nosa, znieruchomienie lub poruszanie się bardzo wolno, podkurczanie ciała (pies chce się wydawać mniejszy), podnoszenie łapy, odwracanie wzroku, podkurczanie tylnych łap, siadanie lub leżenie, ziewanie (zwykle z zamkniętymi oczami), obwąchiwanie podłoża/ ściany, zakrzywiony chód (podchodzenie po łuku), niskie machanie ogonem, mruganie i mlaskanie. Czworonóg czasem próbuje oblizywać pysk drugiego psa, a także rozdzielać sobą inne psy lub ludzi, np. gdy witamy się ze znajomym. Tego typu sytuację zwierzę może odebrać jako niebezpieczną i wejść w środek, próbując uspokoić sytuację. Jeśli wysyła tego typu sygnały, nie jest groźny, ale chce za pomocą mowy ciała wyciszyć drugiego osobnika i uniknąć konfliktu. Tego rodzaju sygnały uspokajające mogą być zaburzone, gdy trzymamy psa na smyczy.
W skrajnych sytuacjach lęk u psa może wywołać stany agresywne. Wraz ze wzrostem stresu sygnały uspokajające przeradzają się właśnie w agresję. Znajomość sygnałów odstraszających pomoże Ci uniknąć wrogiego zachowania ze strony czworonoga i ugryzienia. Zachowaj ostrożność, gdy zauważysz u psa następujące sygnały: warczenie, dyszenie, ślinienie się, szczekanie, stroszenie sierści, pokazywanie zębów lub kłapnięcie zębami w powietrzu. Tego typu zachowania ostrzegają Cię, że zwierzę chce, żebyś się oddalił, i w każdej chwili jest gotowe do ataku. Szczególną ostrożność należy zachować, jeśli masz do czynienia z obcym czworonogiem. Kiedy typu zachowanie pojawi się u Twojego podopiecznego, koniecznie skonsultuj się z behawiorystą.
Znajomość powyższych sygnałów pomoże Ci oswoić psa z innym psem i uniknąć konfliktów. Warto więc jak najwięcej dowiedzieć się o mowie ciała czworonoga.
Przyczyny strachu
Przyczyny lęków i fobii u psów mogą mieć różne podłoże. Lęki dotyczą np. sygnałów dźwiękowych lub świetlnych (burze, wystrzały, fajerwerki, głośny huk). Często wywołane są też przez wrażenie nadciągającego niebezpieczeństwa. Objawiają się podczas jazdy samochodem, wizyty u lekarza weterynarii, w kontaktach z człowiekiem, z wodą, a nawet w sytuacjach, kiedy pies zostaje sam w domu.
Fobie natomiast to intensywne doznania, które niekoniecznie związane są z potencjalnym zagrożeniem życia psa. Mogą wynikać z doświadczeń czworonoga i być sprowokowane przez jakiś szczegół z przeszłości.
Strach jest często wynikiem niezaspokojonych potrzeb, takich jak: prawidłowe żywienie, sen, interakcje z opiekunem i innymi psami, poczucie bezpieczeństwa, aktywność fizyczna czy stymulacja intelektualna.
Niezapewnienie wczesnej socjalizacji szczeniętom może powodować lęki w późniejszym rozwoju. Młode psy nie powinny być za wcześnie odseparowane od matki i należy im zapewnić kontakt z innymi psami i ludźmi od wczesnych etapów życia. Te, które tego kontaktu nie miały, w przyszłości wykazują stany lękowe i boją się kontaktu z nowymi osobnikami.
Stany lękowe wynikają też z negatywnych doświadczeń psa z przeszłości. Mogą być to np.: noc sylwestrowa, pozostawienie psa samego na cały dzień czy ból, jakiego mógł doświadczyć wcześniej (choroba lub znęcanie). Zwierzę utożsamia dane miejsce, osobę lub wydarzenie z czymś negatywnym.
Czynniki genetyczne także wpływają na strach u psów. Pies może odziedziczyć po rodzicach pewne cechy sprzyjające występowaniu stanów lękowych. Jeśli matka szczeniąt bała się ludzi, bardzo prawdopodobne, że dzieci też będą się ich bały. Tego typu strach jest trudny do przezwyciężenia.
Niektóre rasy są bardziej przywiązane do człowieka i gorzej znoszą separację. Zaburzenia separacyjne wywołane są częstą i długotrwałą izolacją psa, zmianą miejsca zamieszkania, zmianą trybu życia, pojawieniem się noworodka w rodzinie, traumatyczną przeszłością (np. pobyt w schronisku) lub zbyt silnym przywiązaniem do opiekuna.
Proces oswajania lękliwego psa może przebiegać w różny sposób w zależności od tego, czy chcemy oswoić psa ze schroniska, czy też pupil był wychowywany przez nas od szczenięcia. Jakakolwiek byłaby jego przeszłość, do każdego czworonoga należy podchodzić indywidualnie i dopasować postępowanie do potrzeb i przyczyn strachu.
Jak oswoić własnego psa z różnymi bodźcami?
Do wszystkich lękliwych psów należy podchodzić ze spokojem, nie wykonywać żadnych gwałtownych ruchów, nie podnosić głosu i przede wszystkim być cierpliwym. Na początek zastanów się, czy wszystkie potrzeby behawioralne psa są zaspokojone: czy dostaje pełnoproporcjowy pokarm 2-3 razy dziennie, ma zapewniony regularny tryb życia, jest zdrowy, wysypia się, ma swoje miejsce do odpoczynku, chodzi na spacery i jest stymulowany intelektualnie.
Lęk przed głośnym dźwiękiem
Fobia dźwiękowa powstaje na skutek negatywnych przeżyć związanych z głośnym dźwiękiem, takim jak uderzenie pioruna czy wystrzały fajerwerków. Często psy reagują na tego typu wydarzenie kuląc się lub uciekając pod łóżko, dlatego warto jak najwcześniej przygotować zwierzę na tego typu incydent. Po pierwsze, jeśli wiesz, że Twój ulubieniec cierpi na tego rodzaju fobię, udaj się z nim do lekarza weterynarii i behawiorysty. Lekarz zaproponuje preparaty (np. feromony lub w cięższych przypadkach leki uspokajające, które pomogą zwierzęciu przejść przez trudne sytuacje), z kolei behawiorysta przeprowadzi specjalny trening uniewrażliwiający na dane bodźce. W niepokojących dla psa okolicznościach zapewnij zwierzęciu bezpieczne miejsce, do którego będzie miało nieograniczony dostęp. Pamiętaj, że należy również odciąć psa od bodźców świetlnych, które mogą jeszcze bardziej pogłębiać zaburzenie. Dobrym pomysłem będzie odtworzenie nagrania dźwiękowego burzy — na początku bardzo cicho, stopniowo zwiększając jego natężenie. Nagradzaj psa za każdym razem, gdy jest spokojny. Przerwij naukę, gdy staje się nerwowy.
Lęk separacyjny
Strachliwy pies pozostawiony sam w domu może głośno szczekać, niszczyć meble, buty, ubrania i gryźć kable. Zwierzę wyładowuje w ten sposób swoje emocje. Oswajanie możesz zacząć od wyjścia z domu, ale tylko na chwilę. Stopniowo zwiększaj czas nieobecności. Po powrocie nagródź psa smakołykiem. Możesz również pobawić się z czworonogiem przed wyjściem z domu lub wyjść z nim na długi spacer. Zmęczony będzie chciał odpocząć po powrocie.
Lęk przed wodą
Ten rodzaj lęku może wynikać z negatywnego doświadczenia szczenięcia podczas pierwszej kąpieli. Zacznij od spacerów z psem brzegiem jeziora, zatrzymując się, żeby zamoczyć rękę lub nogę. Nie ochlapuj psa wodą, bo może to pogłębić jego zaburzenie. Oswajanie kontynuuj w domu. Na początek puszczaj wodę z kranu, żeby Twój pies przyzwyczaił się do jej szumu.
Lęk przed wizytą u lekarza weterynarii
Zabierz zdrowego psa do lekarza. Niech nie kojarzy gabinetu z nieprzyjemnym doświadczeniem. Możesz również zaprosić lekarza na domową wizytę. Pies będzie się czuł bardziej komfortowo na swoim terytorium. Podczas konsultacji w gabinecie lekarskim (lub domowej wizyty) daj psu smakołyk lub poproś o to specjalistę.
Lęk przed dziećmi
Oswajanie psa z noworodkiem
Jeśli chcesz oswoić psa z noworodkiem, nie zmuszaj go do kontaktu z dzieckiem, wzbudzaj raczej jego ciekawość. Przed pojawieniem się nowego członka rodziny powinniśmy przygotowywać naszego psa na to ważne wydarzenie. Powinniśmy nauczyć go cierpliwości, zachowywania spokoju oraz przygotować go na zmieniony plan dnia. Dobrym sposobem nauczenia cierpliwości jest ćwiczenie pozostawania w pozycji np. siad. Pomoże to nam nauczyć psa opanowania, aby pies przypadkiem nie wyrządził dziecku krzywdy.
Kolejnym krokiem jest wprowadzenie dzieci i odgłosów do naszego domu. Zaproś znajomych z małymi dziećmi. Przyzwyczaisz w ten sposób psa do nowych dźwięków. Możesz też odtworzyć nagranie z płaczem dziecka. Przed przywiezieniem noworodka do domu przynieś ze szpitala ubranko lub kocyk dziecka, aby pies zapoznał się z nowym zapachem. Bardzo ważny jest dzień, w którym dziecko pojawia się w domu. Po wejściu do domu świeżo upieczona mama powinna przywitać się z psem, poczekać aż się uspokoi, a następnie pozwolić mu obwąchać dziecko.
Jeśli Twój pies jest bardzo lękliwy przed pierwszym kontaktem z niemowlętami warto skonsultować się z behawiorystą.
Oswajanie psa ze starszymi dziećmi
W pierwszej kolejności należy przyzwyczaić psa do odgłosów wydawanych przez dzieci. Udaj się na spacer w okolice przedszkola lub placu zabaw; podczas spaceru stosuj proste ćwiczenia typu „siad” czy „zostań.” Pozwól psu spokojnie obserwować bawiące się dzieci i przyzwyczaić się do dźwięków, jakie im towarzyszą.
Podobnie jak w przypadku oswajania psa z noworodkiem zaproś do domu znajomych z dziećmi. Wręcz dziecku kilka przysmaków i poproś, aby zawołało psa i pozwól go pogłaskać. Pilnuj, aby dziecko nie szarpało psa za sierść, nie ciągnęło za uszy, nie obejmowało i przytulało. Nie pozwalaj dziecku podchodzić do odpoczywającego psa, ponieważ może poczuć się zagrożony. Pamiętaj, aby nigdy nie zostawiać psa z dzieckiem bez kontroli, ponieważ to właśnie wtedy najczęściej dochodzi do wypadków.
Wspólna zabawa (np. aportowanie) jest świetnym pomysłem na wytworzenie więzi między psem a dzieckiem. Daj dziecku smakołyk, aby nagrodziło psa za spokojne zachowanie. Jeśli zauważymy, że nasz pies jest zmęczony obecnością dziecka i unika go, znajdźmy maluchowi inną zabawę i dajmy psu odpocząć.
Lęk przed innym psem
Często małe psy, mimo swoich rozmiarów, szczekają na duże. Opiekunowie popełniają wtedy błąd, biorąc zwierzę na ręce. Takie zachowanie jest odbierane przez czworonoga jako potwierdzenie zagrożenia bądź nagroda. Co możesz zrobić? Na spacerach trzymaj smycz luźno i nagradzaj, gdy pies jest spokojny. Możesz wybrać się na spacer z innym czworonogiem i jego opiekunem, zachowując na początku odpowiedni dystans. Stopniowo zmniejszaj odległość między psami.
Lęk przed obcymi ludźmi
Jeśli Twój pies boi się obcych, musisz mu pokazać, że nowe osoby nie stanowią dla niego zagrożenia. Poproś o pomoc znajomego, którego pies nie zna. Ćwiczenie zacznij od wspólnego spaceru. Poinstruuj znajomego, żeby podchodził do czworonoga łukiem i unikał kontaktu wzrokowego. Obserwuj reakcję psa; jeśli jest spokojny, zatrzymajcie się i przykucnijcie. Uprzedź znajomego, aby nie patrzył w kierunku psa i nie wyciągał rąk. Jeśli pies będzie chciał, podejdzie i go powącha. Pies musi wiedzieć, że obcy nie jest zagrożeniem i nie wyrządzi mu krzywdy.
Po spacerze wróćcie do mieszkania. Spuść psa ze smyczy i razem ze znajomym usiądźcie, nie zwracając uwagi na zwierzę. Gość nie powinien patrzeć na psa, mówić do niego i wyciągać rąk, nawet gdy pies podejdzie go powąchać.
Możesz nakarmić psa w obecności gościa, aby jego wizyta dobrze się kojarzyła. Jeśli zwierzę okaże zainteresowanie nową osobą, możesz poprosić znajomego, żeby podał psu smakołyk. Pod żadnym pozorem nie zmuszaj psa do kontaktu.
Lęk przed jazdą samochodem
Włóż do samochodu ulubione zabawki i kocyk psa, możesz również użyć syntetycznych feromonów; są bezpieczne i pomogą w stresującej sytuacji. Zacznij oswajanie czworonoga od spaceru wokół auta. Otwórz drzwi i powoli zbliżaj się do niego z psem. Wróć do miejsca początkowego. Spokojne zachowanie zawsze nagradzaj. Stopniowo zmniejszaj odległość od samochodu. Następnie, zachęcając psa smakołykiem, spróbuj nakłonić go, aby zajrzał do środka i wskoczył do samochodu. Nagródź przysmakiem. Pozwól mu przyzwyczaić się do przestrzeni samochodu. Zamknij drzwi, kiedy poczuje się bezpiecznie. Włącz silnik i obserwuj reakcję psa. Jeśli wykazuje oznaki lęku, przerwij ćwiczenie; nagródź, jeśli jest spokojny. Spróbuj przejechać kilkadziesiąt metrów, stopniowo wydłużaj czas jazdy. Gdy pies oswoi się z przebywaniem w samochodzie, warto wybrać się na przejażdżkę w jego ulubione miejsce. Pamiętaj, że każdy pies jest inny, dlatego cały proces może zająć od kilku dni do kilku miesięcy.
Jak oswoić psa ze schroniska lub znalezionego na ulicy?
Sposób oswajania bezdomnego psa zależy od wielu czynników: podłoża jego lęku, wieku, osobowości i stopnia strachu. Zacznij od pokazania mu, że nie stanowisz dla niego zagrożenia. Jeśli chcesz oswoić dzikiego psa, stosuj niektóre z sygnałów uspokajających. Ustaw się bokiem do zwierzęcia. Podejdź do niego po łuku, odwróć wzrok, głowę lub nawet całe ciało. Przykucnij. Unikaj gwałtownych ruchów i podniesionego głosu. Nie głaszcz czworonoga. Ustaw miskę z pokarmem i oddal się – pies będzie kojarzył Twoją obecność z czymś pozytywnym. Stopniowo możesz skracać odległość między Tobą a psem. Jeśli Ci na to pozwoli, spróbuj nakarmić go z ręki. Uważnie obserwuj jego reakcje. W przypadku oswajania dzikiego lub bezdomnego psa warto skorzystać z pomocy behawiorysty, ponieważ nie znamy przeszłości czworonoga i nie wiemy, jakie są przyczyny jego lęków.
Jak oswoić agresywnego psa? W pierwszej kolejności należy zadbać o własne bezpieczeństwo. Nie podchodź do psa, który wysyła sygnały ostrzegawcze, np. warczy. Podłożem agresji są najczęściej stany lękowe, dlatego do agresywnego czworonoga należy podchodzić tak samo, jak do lękliwego. Trzeba uważnie obserwować objawy strachu, które nie zawsze wydają się oczywiste. Fobie i lęki mogą powodować, że zwierzę nie jest w stanie właściwie funkcjonować, i często wymagają konsultacji z behawiorystą. Postępowanie jest bardzo powolnym procesem i obejmuje m.in. terapię behawioralną.
Stany lękowe mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne, np. zaburzenia snu, zaburzenia trawienne lub być przyczyną autoagresji, dlatego w tym przypadku również należy się skonsultować z lekarzem weterynarii w celu wykluczenia potencjalnej choroby.
Każdy proces oswajania wymaga cierpliwości, czy chcemy oswoić psa z wodą, czy zaprzyjaźnić czworonoga z nowym członkiem rodziny. Znalezienie przyczyny jest pierwszym krokiem w eliminacji jego stanów lękowych. Pies może być czasami agresywny ze strachu, dlatego znalezienie przyczyny zapewni wszystkim członkom rodziny bezpieczeństwo.
