Agresja u psa – jak sobie z nią radzić? Co ją powoduje?

Agresja u psa ma najczęściej podłoże lękowe, ale może być też wywołana przez wiele innych czynników. Jeżeli zauważyłeś u swojego psa agresywne zachowania, koniecznie skontaktuj się z lekarzem. Najprawdopodobniej potrzebna będzie też konsultacja z dobrym behawiorystą. Z poniższego artykułu dowiesz się, jakie mogą być przyczyny agresji u psa oraz jak przeciwdziałać takiemu zachowaniu u czworonoga.

Spis treści:

1. Przyczyny agresji u psa
2. Agresja lękowa u psa
3. Agresja terytorialna u psa
4. Agresja psa wobec opiekuna
5. Agresja u psa wobec innych psów
6. Kastracja psa a agresja
7. Jak ograniczyć agresję u psa?

Przyczyny agresji u psa

Zastanawiasz się, dlaczego pies jest agresywny i jak temu przeciwdziałać? Przyczyny takiego zachowania mogą być różne: 

• Niezaspokojenie potrzeb behawioralnych – u psów należą do nich przede wszystkim potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba optymalnego żywienia, potrzeba aktywności fizycznej i stymulacji intelektualnej, a także potrzeba żucia i gryzienia. Brak równowagi w tych obszarach może skutkować niepożądanymi zachowaniami czworonoga, m.in. agresją.
• Nieprawidłowe wychowanie – wynika z nieznajomości zasad postępowania z psem. Za każdym razem, gdy zwierzę zachowuje się nieodpowiednio, należy przerwać spacer lub zabawę. Jeśli opiekun nie jest w tym konsekwentny, agresja u psa może się utrwalić. Absolutnie zabronione jest podsycanie agresywnego zachowania, tzw. szczucie – zwierzę interpretuje to jako przyzwolenie na bycie agresywnym.
• Zła socjalizacja – gdy pies w młodym wieku nie został przyzwyczajony do obecności ludzi lub innych zwierząt, może wykazywać wobec nich agresję.
• Strach – część psów reaguje na lęk agresją. Szczekają i gryzą, ponieważ próbują się bronić. 
• Stres – działa podobnie jak strach. Psy, które wystawione są na czynnik stresogenny (np. hałas, obecność innych psów lub małych dzieci), mogą czuć się zagrożone i reagują wówczas agresywnie.
• Trauma –  mogą odczuwać ją np. psy bezdomne. Nie znamy ich przeszłości, więc nie wiemy, co tak naprawdę wydarzyło się w ich życiu, zanim do nas trafiły. Często psy te są zwierzętami po przejściach, które doświadczyły różnego rodzaju przemocy ze strony ludzi lub innych psów.
• Ochrona potomstwa – suka po urodzeniu szczeniąt może wykazywać się nadopiekuńczością i bronić swoich dzieci, nawet gdy zbliża się do nich jej ukochany opiekun. To zachowanie zwykle mija, gdy szczenięta podrosną.
• Predyspozycje rasowe – psy niektórych ras przejawiają nieco częściej agresję niż pozostałe rasy, np. rottweiler, dog argentyński czy owczarek kaukaski. Jednak nie każdy pies rasy uznanej za agresywną musi tę agresję przejawiać. Wszystko zależy od właściwego wychowania czworonoga. Z tego powodu zwierzęta te powinny trafiać pod opiekę odpowiedzialnych, doświadczonych ludzi i pochodzić z profesjonalnych, zarejestrowanych hodowli.
• Choroba –  agresję u psa często powoduje ból towarzyszący jakiejś chorobie, a także różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne. Pies może stać się agresywny również wtedy, gdy ma zanik węchu, wzroku czy słuchu. 

Agresja lękowa u psa

Jedną z najczęstszych i jednocześnie najtrudniejszych do wychwycenia jest agresja lękowa u psa. Może być ona wywołana bólem, widokiem jakiegoś przedmiotu, człowieka lub zwierzęcia. Pies przybiera wówczas charakterystyczną postawę: opuszczony i podkulony ogon, ciężar ciała przeniesiony na tylne łapy, sierść nastroszona (szczególnie na karku), uszy położone po sobie, wargi uniesione, wzrok skierowany nie wprost, ale lekko na bok. Następnie zazwyczaj pojawia się warczenie, atak, ugryzienie lub złapanie za ubranie. 

Agresja lękowa u psa może być również zachowaniem wyuczonym. Jeśli pies doświadczył bólu, np. był karany fizycznie przez poprzedniego opiekuna lub został pogryziony przez inne psy, nieprzyjemne wspomnienie może wywoływać u niego agresję wobec każdego obcego człowieka lub psa. 

Agresja terytorialna u psa

Terytorium, którego zazwyczaj broni pies, obejmuje jego dom, podwórze, legowiska i miejsca, gdzie spędza czas, np. samochód opiekuna. Prawidłowe zachowanie terytorialne objawia się szczekaniem i ekscytacją na widok intruza. Zwierzę powinno się uspokoić, gdy nieproszony gość odejdzie lub gdy pies zostanie odwołany przez opiekuna. O agresji terytorialnej u psa mówimy wtedy, gdy bezustannie szczeka i przejawia się ona wobec osoby wkraczającej na terytorium czworonoga.

Psy z silnym instynktem terytorialnym mają poczucie, że powinny bronić swojego opiekuna, więc reagują agresywnie w stosunku do ludzi lub zwierząt, które mogą mu zagrażać. Mówimy wtedy o agresji protekcyjnej. Niektóre rasy psów mają silniejszy instynkt terytorialny niż inne, np. rottweilery.  

Agresja psa wobec opiekuna i innych ludzi

Agresja u psa wobec domowników może pojawić się już w wieku szczenięcym. Podgryzanie nogawek czy ręki opiekuna wydaje się niewinną zabawą. Rękę czy nogawkę należy jednak zastąpić specjalnym gryzakiem dla psów lub szarpakiem i dać psu jasno do zrozumienia, że nie pozwalamy mu na podgryzanie ludzi. Należy obserwować zwierzę i reagować, kiedy takie zachowania zaczną się powtarzać zbyt często.

Szczególną uwagę trzeba zwrócić na relację zwierzęcia z dziećmi. Najlepiej zawsze mieć  psa i dziecko na oku. Należy też zadbać o odpowiednią edukację dziecka dotyczącą tego, jak powinno zachowywać się w stosunku do zwierząt – jasno wytłumaczyć, co wolno, a czego nie wolno robić. Dzieci (zwłaszcza bardzo małe) nie są w stanie poprawnie odczytywać sygnałów wysyłanych przez psa, nie potrafią uszanować jego przestrzeni osobistej i potrzeb. W związku z tym nawet najłagodniejsze czworonogi mogą zareagować odruchowo agresją, gdy np. zostaną pociągnięte za ogon czy uszczypnięte.

Jeżeli pies zachowuje się agresywnie wobec ludzi, a tym bardziej, gdy traktuje ich jako obiekt polowania, konieczna jest izolacja agresywnego zwierzęcia i natychmiastowa wizyta u specjalisty – lekarza weterynarii lub behawiorysty. W przeciwnym wypadku problem będzie narastał, zostanie utrwalony i będzie trudny do usunięcia.

Agresja u psa wobec innych psów

Dlaczego pies jest agresywny wobec innych psów? Atakowanie innych psów podczas spacerów najczęściej jest wynikiem agresji lękowej u psa. Może ona wynikać z wcześniejszych doświadczeń czworonoga. Często dotyczy zwierząt, które żyły w dużych grupach. Podstawą tego rodzaju agresji może być niedostateczna socjalizacja z innymi psami, na ogół spowodowana przez zbyt wczesne zabranie szczenięcia od matki i rodzeństwa.

Ważne, aby właściwie odróżnić agresję u psa od zwykłej zabawy z innymi czworonogami. Czasem może wydawać się, że psy walczą ze sobą, a tymczasem uczą się panowania nad własną siłą i chcą stworzyć więź z członkami stada. Jeśli nie potrafimy odróżnić agresji od zabawy, warto sfilmować niepokojące zachowanie czworonoga i pokazać nagranie behawioryście, aby mógł stwierdzić, czy jest powód do niepokoju.

Jak oduczyć psa agresji do innych psów? Najpierw należy zapewnić mu i innym zwierzętom bezpieczeństwo. Na spacer zakładaj pupilowi nie tylko obrożę lub szelki i smycz, lecz także  kaganiec fizjologiczny (z miękkiego tworzywa). Uwaga! Nie używaj kagańca diagnostycznego, który stosuje się wyłącznie w gabinetach weterynaryjnych. Uniemożliwia on zianie, które dla psa jest głównym sposobem termoregulacji. Najlepiej na jakiś czas ogranicz kontakty podopiecznego z innymi psami. Wybieraj takie pory i miejsca spacerów, żeby spotkać jak najmniej czworonogów. Jednocześnie rozpocznij szkolenie. Skonsultuj się z lekarzem weterynarii lub doświadczonym behawiorystą, którzy doradzą, jak postępować z psem w takiej sytuacji. Kiedy zachowanie czworonoga się poprawi, możesz stopniowo wrócić do spacerów o standardowych porach.

Warto wiedzieć, że agresywny pies na spacerze to niekoniecznie wina innych psów czy ludzi. Niektóre czworonogi cierpią na tzw. agresję smyczową. Oznacza to, że zachowują się agresywnie, kiedy są na smyczy. Nie oznacza to, że powinieneś przestać wychodzić z psem na spacery ani że może on biegać po parku bez smyczy. Dobrze dobrana terapia behawioralna powinna pomóc, dlatego skonsultuj się ze specjalistą.

Kastracja psa a agresja

Niewykastrowane samce, które czują, że suka w sąsiedztwie ma cieczkę, mogą między sobą rywalizować. Często na początku są to psie „sprzeczki”, które jednak łatwo przeradzają się w niebezpieczną w skutkach walkę, zwłaszcza gdy podział sił jest nierówny. Słabszy pies może zostać dotkliwie pogryziony.

Czy pies po kastracji jest mniej agresywny? W większości przypadków kastracja psa wpływa na zmniejszenie agresji, ale nie zawsze. Zabieg oddziałuje na równowagę hormonalną u zwierzęcia, m.in. zmniejsza się ilość testosteronu, co powinno ograniczyć zainteresowanie innymi psami. Jeżeli jednak kastracja nastąpi zbyt późno, agresja u psa wobec innych psów przeciwnej płci może się utrwalić, a nawet rozwinąć się w agresję również wobec suk.

Trzeba przy tym pamiętać, że agresja u psa może mieć różne podłoże. Kastracja pomoże tylko w przypadku, kiedy przyczyną agresji jest nadmiar testosteronu w organizmie psa. 

Jak ograniczyć agresję u psa?

Agresji u psa lepiej zapobiegać, niż z nią walczyć. Należy stworzyć zwierzęciu przestrzeń, w której będzie czuło się bezpiecznie. Odpowiedzialny opiekun powinien dbać o zaspokajanie potrzeb behawioralnych pupila, a także szanować wysyłane przez niego sygnały uspokajające. Ważne jest też zapobieganie nudzie i frustracji, dlatego poświęcaj odpowiednią ilość uwagi swojemu podopiecznemu, wyprowadzaj go często na spacery i baw się z nim. 

Ponieważ agresja u psa, zwłaszcza nagła, może być wywołana chorobą, zawsze trzeba najpierw odwiedzić lekarza weterynarii. Jeżeli choroby zostaną wykluczone, powinniśmy skonsultować się z behawiorystą, który zaleci odpowiednią terapię. Agresja u psa to bardzo poważny problem, którego nie można bagatelizować, więc konieczna jest pomoc specjalisty. 

Szkolenie czworonoga to najprostszy i najszybszy sposób eliminacji niepożądanych zachowań. Im wcześniej skontaktujesz się z psim behawiorystą, tym szybciej uda Ci się oduczyć psa agresji. Niepożądanych zachowań najlepiej oduczyć podopiecznego już w młodym wieku. Agresja u szczenięcia jest łatwiejsza do wyeliminowania niż u dorosłego zwierzęcia. Nie oznacza to jednak, że zachowań agresywnych nie da się oduczyć starszego psa.

W postępowaniu z czworonogiem, który przejawia objawy agresji, bardzo ważne jest:

• Unikanie sytuacji prowokujących do agresji – zmiana godzin spacerów, wybieranie odludnych miejsc.
• Szkolenie w zakresie posłuszeństwa – pies musi wiedzieć, co jest dobre, a co złe. Brak reakcji w przypadku złego zachowania tylko je utrwala. Nie chodzi tu bynajmniej o stosowanie kar cielesnych. Psu wystarczy stanowcza komenda „nie wolno” i przerwanie zabawy lub spaceru – to dla niego komunikat, że zrobił źle.
• Przeciwwarunkowanie – poczęstuj czworonoga smakołykiem za każdym razem, gdy na horyzoncie pojawi się obiekt wywołujący u niego agresję (o ile zwierzę nie zareagowało na niego w sposób niepożądany). Dzięki temu pies skojarzy tę sytuację z czymś przyjemnym.
• Socjalizacja – jeżeli to możliwe i wskazane przez behawiorystę, organizuj spacery z dobrze zachowującymi się psami. Twój podopieczny będzie miał okazję zaobserwować, jak komunikują się inne zwierzęta i być może weźmie z nich przykład.

Jeżeli zamierzamy oduczyć psa agresji, konieczna jest konsekwentność i cierpliwość. Wszyscy domownicy powinni zachowywać się wobec czworonoga w ten sam sposób: nie pobłażać mu, kiedy zachowuje się agresywnie podczas zabawy, nie podsycać w nim złości oraz zawsze przerywać zabawę, kiedy jego zachowanie staje się nieakceptowalne.